
De wind wijst de weg
De wind wijst de weg van Wouter Klootwijk is een mooi klein gehouden verhaal, waarin hij onze maatschappij aan de kaak stelt. De onderliggende boodschap – dat we beter voor onze planeet moeten zorgen – is niet mis. Het verhaal verkent in het bijzonder welke rol kinderen hierin spelen. Zijn zij misschien de oplossing?
Verontrustend toekomstbeeld
Het verhaal begint met twee kinderen, Jan en Vera. Jan wil naar de overkant en daarom besluiten ze om een vlot van riet te bouwen. Al snel leren ze ook andere kinderen kennen: JanJan, Tom, Willie, Tim, Wies en Josje. Opvallend is dat Klootwijk heeft gekozen voor typisch Nederlandse namen, wat de suggestie wekt dat het gezelschap niet erg divers is. De illustraties van Irene Goede laten echter zien dat dit (gelukkig) niet het geval is. Jan is misschien een typische kaaskop, maar Vera doet eerder denken aan een meisje uit het Midden Oosten. En Josje of Wies wordt afgebeeld als een donker meisje met een vrolijke bos krullen.
De focus van het verhaal ligt op de dynamiek tussen de acht kinderen en hoe ze samen een leven opbouwen. Dit maakt het een hartverwarmend verhaal over vriendschap. Tegelijkertijd is het ook behoorlijk verontrustend. De kinderen vinden elkaar namelijk in een wereld waarin iets vreemds aan de hand is. Naarmate het verhaal vordert, ontdekt de lezer door hun achtergrondverhalen steeds een beetje meer over wat er precies is gebeurd. Neem bijvoorbeeld het verhaal van Jan.
Een grote stad. Het was warm. En het werd steeds warmer. Oude mensen konden er niet tegen. Ze gingen dood. Iedereen werd bang. Ik ook. Maar niemand deed iets. Het was te warm om iets te doen. Toen het nacht was ben ik de stad uit gelopen.
Deze heldere, korte zinnen hebben een betekenisvolle ondertoon. Klootwijk kaart hier namelijk aan dat de opwarming van de aarde ernstige gevolgen heeft. Jan heeft gezien hoe het mis ging en heeft alles moeten achterlaten. Op deze manier beschrijft Klootwijk de realistische ondergang van de wereld door de mensheid. Een vrij sombere visie die je aan het denken zet: is dit hoe onze toekomst eruit ziet als we niks veranderen? En is er, zoals Jan zegt, niemand die iets wil doen?
Is er nog hoop voor de mensheid?
Verschillende aspecten uit De wind wijst de weg doen denken aan het verhaal van de Ark van Noach. In dit verhaal doen de mensen zoveel slechte dingen, dat God er spijt van krijgt dat hij hen ooit heeft gemaakt. Hij besluit daarom om de wereld te vernietigen met een zondevloed. Alleen Noach is rechtvaardig en daarom laat God hem een Ark bouwen waarmee hij zichzelf, zijn familie en alle diersoorten kan redden. De kinderen in dit verhaal bouwen misschien geen Ark, maar wel een vlot. En net als in het verhaal van Noach laat ook in De wind wijst de weg een vogel de kinderen weten dat er land in de buurt is.
Deze gelijkenis stemt tot nadenken: in hoeverre beschrijft Klootwijk hierin de tegenstelling in onze maatschappij tussen mensen die het wel en niet waard zijn om gered te worden? In De wind wijst de weg gaat het niet om specifieke mensen die een tweede kans verdienen, maar wordt het wat breder getrokken. Klootwijk benadrukt namelijk dat het voor volwassenen te laat is, maar dat kinderen nog een kans hebben om het beter aan te pakken. Dit komt duidelijk naar voren wanneer de kinderen een oude visser ontmoeten. Hij vertelt dat hij niet meer kan varen omdat er geen olie meer is. ‘We hebben het verkeerd gedaan,’ zegt hij. ‘De mensen’. Een van de kinderen vraag aan de man of hij bij hun in de bomen wil komen wonen. ‘Nee nee,’ antwoordt de man. ‘Ik blijf hier en wacht op wat komt.’ Hieruit blijkt dat de volwassen man realiseert en bovendien accepteert dat het voor hem te laat is om nog iets te veranderen.
Het is bijzonder dat de enige volwassene die in het verhaal voorkomt, sterft aan het einde. Dit kunnen we beschouwen als een symbool voor het uitsterven van een generatie die de aarde heeft opgebruikt. De kinderen worden dus opgezadeld met de verantwoordelijkheid om de wereld weer beter te maken. Net als Noach zijn zij de toekomst van de mensheid. En wie denkt dat ze dit als een moeilijke taak beschouwen, heeft het helemaal mis!
‘We moeten slim zijn,’ zegt Vera. ‘Ja, wanneer gaan we daarmee beginnen?’ zegt Jan. ‘Gewoon niet dom doen,’ zegt JanJan. Wies en Josje schateren het uit. Dan vallen ze allemaal om in het gras. Van het lachen. ‘Gewoon niet dom doen.’
Warm, maar verontrustend
De wind wijst de weg is een warm verhaal over vriendschap voor kinderen vanaf 8 jaar. Tegelijkertijd is het verhaal ook een beetje verontrustend en zet het je echt aan het denken. Tussen het vrij luchtige verhaal door bekruipt je langzaam een akelig gevoel: ziet onze toekomst er echt zo uit als we niks doen? Juist deze prangende vraag maakt het zo belangrijk dat ook volwassenen dit boek eens lezen.
STEUN JOUW FAVORIETE BOEKHANDEL!
De leukste plek om De wind wijst de weg te kopen is natuurlijk in een (kinder)boekenwinkel! Maak bijvoorbeeld een afspraak bij mijn favoriet: de Boekenberg in Eindhoven. Ik weet zeker dat je in deze winkel nog meer mooie boeken zult vinden!
DEEL DEZE RECENSIE

De kleine kinderboekenkapitein
Ahoy! Ik ben de kleine kinderboekenkapitein, maar mensen noemen me ook wel Cheyenne. Ben je op zoek naar je volgende leesavontuur? Spannend! Ik kan je daarbij helpen.
8,5/10

Auteur: Wouter Klootwijk
Illustrator: Irene Goede
Uitgever: Leopold, 2021
ISBN: 978 90 258 8087 3
Aantal pagina’s: 81